“Bediüzzaman Efsanesi ve Said Nursi Gerçeği”; GERÇEK Mİ SUİZAN MI?

Emrah Cilasun adlı Marksist bir şahsın “Bediüzzaman Efsanesi ve Said Nursi Gerçeği” diye takdim ettiği ideolojik amaçlı yayın, geçen yıl piyasaya çıkmıştı..

İdeolojik amaçlı diyorum, çünkü kitabın takdiminde yer alan; “Bugün toplumsal hayatın din tarafından şekillendirildiği bir Türkiye ile karşı karşıyayız. Günübirlik yaşamın içerisinde başta kadınlar olmak üzere bütün toplumun baş döndürücü bir süratle din tarafından çembere alındığına şahit olmaktayız...” şeklindeki cümlelerden, sosyal hayattaki dinî gelişmelerden ne denli rahatsızlık duyulduğu anlaşılıyor..

Bir okur olarak, eleştiri kitaplarında aradığım üç husus: 

- Eleştirilerde önyargısız ve objektif davranılmış mı?
- Ortaya konulan belge ve bilgilerin doğruluk payı?
- Yapılan eleştiriler ve değerlendirmeler makul ve mantıklı mı?

Bu bağlamda, İslȃma karşı önyargılı mantaliteye sahip bir Marksisten, İslȃm alimi olan Said Nursi’ye övgüler düzmesi yada objektif davranmasının beklenemeyeceği açıktır. 
Kitaptaki iddiaların tek tek ele alınıp irdelenmesi ayrı bir çalışma konusudur. Biz burada, kitapta ortaya atılan tezlerin makul ve mantıklı olup olmadığı hususunda, bir örnek üzerinden analiz yapmaya çalışacağız. 
Somut bir örnek olarak; Bediüzzaman Said Nursi’nin çok önemli bir projesi olan, Van’da açılmasını teklif ettiği ve “Medresetüzzehra” namını verdiği okula dair, kitabın 180’inci sayfasında yazılanlara bakalım: 

“Yerel otorite olarak Valinin (...) önerdiği medreseye -Molla Said’e vaat edilen miktar yerine “cüzi” bir paranın verilecek olması- Osmanlı Devletinin – Arnavutluk örneğinden sonra- azınlıklarla ilgili şüpheci refleksi ile alakalıydı. Nihayet, Haziran 1911’de destek vaat edilen medresenin sadece temeli, “yirmi bin altın” yerine “yirmi beş bin Osmanlı Lirası” ile ancak Ekim 1913’de atılacaktı.”

Marksist Yazarın iddiasına göre; 
“Said Nursiye vaat edilen yirmi bin altın yerine, verilen sadece cüz’i bir miktar olan yirmi beşbin Osmanlı Lirasıdır. Onunla da ancak bu medresenin temeli atılmıştır.” “Bunun sebebi Arnavutluk örneğinden (Yani, Osmanlı'da asli unsurlardan olan Arnavutların 1912 Balkan savaşında ayrılmalarını kastediyor) sonra azınlıklarla ilgili şüpheci refleksi ile alakalıydı."

Şimdi bu iddiaları sırayla ele alalım:

1- “Medresetüzzehra için tahsis edilen 25 bin Osmanlı Lirasının; vaat edilen 20 bin altınla mukayese edildiğinde cüz’i (çok az) bir miktar olduğu” iddiası doğru değildir. 

ÇÜNKÜ: 1844 yılından 1922 yılının Kasım ayına kadar kullanılmış olan Osmanlı lirası, o tarihlerde yaklaşık bir altın lira değerindedir. 
İktisatçı Prof. Feridun Ergin’e göre, Birinci Dünya Savaşından önce, bir Osmanlı Lirasının değeri 6.615 gram saf (24 ayar) altındı¹, yani yaklaşık 1 altın lira kadardı (Altın lira 22 ayar, yaklaşık 7.2 gr.dır.) . Açıkçası, tahsis edilen 25 bin Lira; iddia edildiği gibi, 20 bin altından daha az değerde değildir.

¹<https://atamdergi.gov.tr/tam-metin-pdf/521/tur>

2- “25 bin Osmanlı Lirası ile ancak temel atıldığı” iddiası doğru değildir.

ÇÜNKÜ: Van’ın Edremit İlçesi yakınlarında temeli atılarak inşaatı başlatılan medresenin temeli için harcanan para, 25 bin Lira değil,  1-2 bin lira kadardır. 

3- Vadedilen ödeneğin güya azaltılmasına gerekçe gösterilen; “Kürtlerin azınlık gibi addedilerek onlara şüphe ile bakıldığı” iddiası geçersizdir.

ÇÜNKÜ: Gerekçe geçersiz olunca iddia da kendiliğinden geçersiz olur. Tahsis edilen 25 bin Liranın, vaat edilen yirmibin altına göre cüz’i bir miktar olduğu iddiası doğru olmayınca; buna istinaden kurulan hüküm de geçersiz olur.

Ayrıca, Osmanlıda Müslüman tebaa hiçbir zaman azınlık muamelesi görmemiştir. Askerlik, vergi ve sair işlerde azınlık muamelesi görenler gayrı Müslimlerdir. Arap-Kürt-Çerkez-Arnavut gibi Müslüman unsurların Türk asıllılardan hiçbir farkı yoktur. Hadisenin cereyan ettiği devirde iktidarda olan İttihat Terakki zamanında Türkçülük fikri yeşermeye başlamış olsa da devletin temel felsefesinde bir değişiklik yoktur.
Görüldüğü gibi Medresetüzzehra ile ilgili iddialar temelsizdir. 

--------------------------------------------------------------------------------

Not: Bu yazının yazılmasına sebep olan muhterem Mehmet Çetin Bey'e değerli paylaşımları için teşekkür ederim.
Ayrıca, bu tür eleştiriler daha doğrusu iftira ve karalamalar karşısında nasıl bir tavır alınması gerektiğini ve de özellikle neşriyatçılara düşen görevler konusundaki nacizane düşüncelerimizi, kısmet olur ise, başka bir yazıda ele alalım..